Cách hạch toán Doanh thu hoạt động tài chính - Tài khoản 515

Tài khoản 515 là gì? Nguyên tắc, kết cấu & cách hạch toán tài khoản 515 - doanh thu từ hoạt động tài chính như thế nào? Có ví dụ cụ thể. Cùng Anpha tìm hiểu ngay nhé!

I. Tài khoản 515 là gì? Nguyên tắc kế toán tài khoản 515

1. Tài khoản 515 - Doanh thu hoạt động tài chính là gì?

Tài khoản này là để phản ánh doanh thu tiền lãi, tiền bản quyền, lợi nhuận, cổ tức được chia và doanh thu hoạt động tài chính khác của doanh nghiệp.

2. Nguyên tắc kế toán tài khoản 515 - Doanh thu hoạt động tài chính

Nguyên tắc kế toán tài khoản 515 gồm:

• Lãi tiền gửi ngân hàng, lãi cho vay, lãi từ bán trả chậm, trả góp, lãi đầu tư trái phiếu, tín phiếu, chiết khấu thanh toán được hưởng khi mua hàng;
  ➣ Lãi cho vay, lãi từ bán trả chậm, trả góp: Doanh thu này chỉ được ghi nhận khi chắc chắn thu được và khoản gốc cho vay khoản nợ gốc phải thu không bị phân loại là quá hạn cần phải lập dự phòng;
  ➣ Lãi nhận được từ đầu tư cổ phiếu, trái phiếu, tín phiếu thì chỉ có phần tiền lãi của các kỳ mà doanh nghiệp mua lại các khoản đầu tư này thì mới được ghi nhận là doanh thu phát sinh trong kỳ, còn khoản lãi đầu tư nhận được từ các khoản lãi đầu tư dồn tích trước khi doanh nghiệp mua lại khoản đầu tư đó thì ghi giảm giá gốc khoản đầu tư cổ phiếu, trái phiếu đó;
• Khi các nhà đầu tư nhận cổ tức bằng cổ phiếu, các nhà đầu tư chỉ theo dõi số lượng của cổ phiếu tăng thêm trên thuyết minh BCTC, không ghi nhận giá trị cổ phiếu nhận được, không ghi doanh thu hoạt động tài chính và không ghi nhận tăng giá trị khoản đầu tư vào công ty;
• Thu nhập về hoạt động đầu tư mua bán chứng khoán ngắn hạn dài hạn, lãi chuyển nhượng vốn khi thanh lý vào các khoản góp vốn liên doanh, đầu tư vào công ty con, công ty liên kết, đầu tư vốn khác: doanh thu được ghi nhận là số chênh lệch giữa giá bán và giá vốn, giá vốn là giá trị ghi sổ và được xác định theo phương pháp bình quân gia quyền, còn giá bán được tính theo giá trị hợp lý của khoản nhận được. Trường hợp mua bán chứng khoán dưới hình thức hoán đổi cổ phiếu thì giá trị cổ phiếu nhận về tính theo giá trị hợp lý tại ngày trao đổi như sau:
  ➣ Đối với cổ phiếu nhận về là cổ phiếu niêm yết trên thị trường giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa niêm yết của thị trường chứng khoán tại ngày trao đổi. Trường hợp tại ngày trao đổi mà thị trường chứng khoán không giao dịch thì giá trị hợp lý cổ phiếu là giá đóng cửa phiên giao dịch trước liền kề với ngày trao đổi;
  ➣ Đối với cổ phiếu nhận về là cổ phiếu chưa niêm yết được trên sàn giao dịch UPCOM, giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa được công bố trên sàn UPCOM tại ngày trao đổi. Tại ngày trao đổi trên sàn UPCOM không giao dịch thì giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa phiên giao dịch trước liền kề với ngày trao đổi;
  ➢ Đối với cổ phiếu nhận về chưa niêm yết khác giá trị hợp lý cổ phiếu là thỏa thuận giữa các bên hoặc lấy theo giá trị sổ sách tại thời điểm trao đổi hoặc giá trị sổ sách tại thời điểm cuối quý trước liền kề với ngày trao đổi, giá trị sổ sách của cổ phiếu được tính theo công thức:

  Giá trị sổ sách của cổ phiếu

  =

  Tổng vốn chủ sở hữu

  :

  Số lượng cổ phiếu tại thời điểm trao đổi

• Thu nhập về các hoạt động đầu tư khác;
• Thu nhập về các hoạt động đầu tư khác;
• Lãi tỷ giá hối đoái gồm cả lãi do bán ngoại tệ: Doanh thu từ hoạt động mua bán ngoại tệ là chênh lệch giữa tỷ giá mua vào và tỷ giá bán ra;
• Các khoản doanh thu hoạt động tài chính khác.

II. Kết cấu và nội dung phản ánh tài khoản doanh thu hoạt động tài chính 515

1. Kết cấu tài khoản 515 - Doanh thu từ hoạt động tài chính

➤ Hạch toán bên nợ

• Hạch toán số tiền thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp phải nộp (nếu có);
• Kết chuyển từ tài khoản doanh thu hoạt động tài chính 515 sang tài khoản 911 - kết quả kinh doanh.

>> Xem thêm: Tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp.

➤ Hạch toán bên có

• Số tiền lãi, lợi nhuận và cổ tức được chia của doanh nghiệp;
• Lãi từ nhượng bán các khoản đầu tư giữa công ty mẹ vào công ty con, các công ty liên doanh, công ty liên kết;
• Chiết khấu thanh toán trên số tiền được hưởng do mua hàng;
• Lãi chênh lệch tỷ giá khi bán ngoại tệ;
• Lãi phát sinh trong kỳ như lãi từ tiền vay;
• Lãi tỷ giá hối đoái do cuối năm đánh giá lại những khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ;
• Kết chuyển và phân bổ lại tỷ giá hối đoái của hoạt động xây dựng cơ bản, giai đoạn trước hoạt động được tính vào doanh thu hoạt động tài chính của năm trước đó;
• Doanh thu hoạt động tài chính khác phát sinh trong kỳ.

Lưu ý:

• Tài khoản doanh thu hoạt động tài chính không có số dư cuối kỳ;
• Tài khoản doanh thu hoạt động tài chính không có tài khoản cấp 2.

2. Sơ đồ hạch toán tài khoản 515 - Doanh thu hoạt động tài chính

III. Cách hạch toán tài khoản 515 - Doanh thu từ hoạt động tài chính

➤ Phản ánh doanh thu cổ tức, lợi nhuận được chia bằng tiền từ hoạt động góp vốn đầu tư

• Nhận thông báo cổ tức, lợi nhuận được chia từ hoạt động góp vốn đầu tư:
  Nợ TK 138…;
  Có TK 515.
• Nếu cổ tức lợi nhuận được chia gồm cả khoản lãi đầu tư dồn tích trước khi mua lại khoản đầu tư đó thì kế toán phải phân bổ số tiền lãi này:
  Nợ TK 138: Tổng số cổ tức, lợi nhuận thu được;
  Có 121, 221, 222, 2288: Phần cổ tức, lợi nhuận dồn tích trước khi doanh nghiệp mua lại khoản đầu tư;
  Có TK 515: Phần cổ tức, lợi nhuận các kỳ sau khi doanh nghiệp mua khoản đầu tư.

➤ Định kỳ chắc chắn thu được khoản lãi cho vay gồm lãi trái phiếu, lãi tiền gửi, lãi trả chậm, trả góp
       Nợ TK 138;
       Nợ TK 121,128: Nếu lãi cho vay định kỳ được nhập vào gốc;
       Có TK 515.

• Khoản phải thu gốc không bị coi là nợ khó đòi thì cần phải lập dự phòng, hoặc nợ không có khả năng thu hồi, không thuộc diện bị khoanh nợ, giãn nợ:
  ➣ Phải có xác nhận nợ và cam kết trả nợ của bên nhận nợ;
  ➣ Các bằng chứng khác nếu có.

➤ Nhượng bán hoặc thu hồi những khoản đầu tư tài chính
       Nợ TK 111,112,131;
       Nợ TK 635: bán bị lỗ;
       Có TK 121,221,222,228;
       Có TK 515: bán có lãi.

➤ Trường hợp hoán đổi cổ phiếu
      Nợ TK 121,128: Cổ phiếu nhận về theo giá trị hợp lý;
      Nợ TK 635: Chênh lệch giá trị hợp lý cổ phiếu nhận về nhỏ hơn giá trị ghi sổ của cổ phiếu mang đi trao đổi;
      Có TK 121,228: Cổ phiếu mang đi trao đổi theo giá trị ghi sổ;
      Có TK 515: Chênh lệch giá trị hợp lý cổ phiếu nhận về lớn hơn giá trị ghi sổ cổ phiếu mang đi trao đổi.

➤ Bán ngoại tệ
      Nợ TK 111, 112: Tỷ giá thực tế;
      Nợ TK 635: Chênh lệch tỷ giá thực tế nhỏ hơn tỷ giá ghi sổ;
      Có TK 111, 112: Tỷ giá ghi sổ;
      Có TK 515: Chênh lệch tỷ giá thực tế lớn hơn tỷ giá ghi sổ.

➤ Mua vật tư hàng hóa TSCĐ dịch vụ, trả các khoản chi phí bằng ngoại tệ. Nếu tỷ giá giao dịch tại thời điểm phát sinh lớn hơn tỷ giá trên sổ
      Nợ TK 152,156,211: tỷ giá thực tế;
      Có TK 111,112: tỷ giá ghi sổ;
      Có TK 515: chênh lệch tỷ giá thực tế lớn hơn tỷ giá ghi sổ.

➤ Thanh toán tiền khi mua hàng bằng ngoại tệ. Nếu tỷ giá trên sổ kế toán TK 111,112 nhỏ hơn tỷ giá các TK nợ phải trả
      Nợ TK 331…;
      Có TK 515;
      Có TK 111,112.

➤ Thu được tiền nợ phải thu bằng ngoại tệ. Nếu tỷ giá giao dịch thực tế tại lúc thu tiền cao hơn tỷ giá ghi sổ kế toán
      Nợ TK 111,112;
      Có TK 515;
      Có TK 131.

➤ Bán hàng theo phương thức trả chậm trả góp ghi nhận doanh thu theo giá bán trả tiền ngay, chênh lệch giữa giá bán trả chậm, trả góp với giá bán trả tiền ngay ghi vào TK 3387
      Nợ TK 111,112,131;
      Có TK 511;
      Có TK 3387;
      Có TK 3331.

➤ Định kỳ xác định kết chuyển doanh thu tiền lãi trả chậm trả góp 
      Nợ TK 3387;
      Có TK 515. 

➤ Hàng kỳ xác định và kết chuyển tiền lãi đối với khoản cho vay hoặc mua trái phiếu nhận lãi trước
      Nợ TK 3387;
      Có TK 515.

➤ Số tiền chiết khấu thanh toán được hưởng do mua hàng
      Nợ TK 331;
      Có TK 515.

➤ Cuối năm xử lý chênh lệch tỷ giá hối đoái khi đánh giá lại số dư các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ thì kết chuyển toàn bộ khoản lãi chênh lệch tỷ giá hối đoái đánh giá lại
      Nợ TK 413;
      Có TK 515.

➤ Kết chuyển doanh thu hoạt động tài chính và xác định kết quả kinh doanh
      Nợ TK 515;
      Có TK 911.

IV. Ví dụ cụ thể về hạch toán tài khoản 515

Ví dụ 1: Ngày 20.05.2021 Công ty X nhập khẩu 1 lô hàng 5 máy tính với giá 600usd/cái với tỷ giá 23.150. Ngày 30.05.2021 công ty X thanh toán với tỷ giá 23.050 
       Nợ TK 331: 600usd x 23.150;
       Có TK 112: 600usd x 23.050;
       Có TK 515: 600usd x 100.

Ví dụ 2: Ngày 30.05.2021 công ty A rút 200usd bán thu bằng tiền mặt, tỷ giá thực tế mua ngân hàng tại thời điểm phát sinh là 22.040đ/usd, tỷ giá trên sổ kế toán là 22.000đ/usd.
       Nợ TK 1111: 4.408.000 ( 200usd x 22.040);
       Có TK 1112: 4.400.000 (200usd x 22.000);
       Có TK 515: 8.000.

Ví dụ 3: Doanh nghiệp A mua hàng của doanh nghiệp B số tiền là 10.000.000, doanh nghiệp A được hưởng chiết khấu thanh toán 1.5% trên giá thanh toán và trả bằng tiền mặt.
       Nợ TK 331: 10.000.000;
       Có TK 515: 150.000;
       Có TK 111: 9.850.000.

V. Câu hỏi thường gặp về TK 515

Ngọc Cầm - Phòng Kế toán Anpha