Các đặc điểm, thủ tục và thời hiệu khởi kiện vụ án hành chính

Tranh chấp hành chính là gì? Vụ án hành chính là gì? Quy định đặc điểm, đối tượng khởi kiện vụ án hành chính, thủ tục và thời hiệu khởi kiện vụ án hành chính.

I. Tranh chấp hành chính là gì? Vụ án hành chính là gì?

1. Tranh chấp hành chính là gì? 

Tranh chấp hành chính (vụ án hành chính) là các tranh chấp pháp lý phát sinh trong quan hệ hành chính nhà nước giữa một bên là cá nhân/tổ chức với bên còn lại là cơ quan hành chính.

2. Đặc điểm của tranh chấp hành chính, vụ án hành chính

So với các tranh chấp dân sự và việc giải quyết các vụ án hình sự, tranh chấp hành chính có một số đặc điểm riêng biệt cụ thể như sau:

➧ Trong quan hệ tranh chấp hành chính, các bên chủ thể giam gia mang tính đặc thù khi:

• Đối tượng khởi kiện vụ án hành chính là cá nhân/tổ chức có quyền và lợi ích bị xâm phạm;
• Đối tượng bị kiện là cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã có quyết định/hành vi hành chính cụ thể gây ảnh hưởng đến quyền lợi của chủ thể đi kiện.

Như vậy, có thể hiểu vụ án hành chính phát sinh nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho các đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi các quyết định/hành vi hành chính.

➧ Phụ thuộc vào nội dung của quyết định/hành vi hành chính ban hành bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà thời hiệu khởi kiện các vụ án hành chính được pháp luật quy định khác nhau tùy từng trường hợp.

➧ Để thực hiện thụ lý vụ án hành chính, ngoài việc xem xét các điều kiện liên quan đến thẩm quyền (theo vụ việc, theo cấp và theo lãnh thổ), Tòa án nhận được hồ sơ khởi kiện còn phải xem xét người khởi kiện đã thực hiện chính xác thủ tục khiếu nại “tiền tố tụng” theo quy định chưa. Khi xác định hồ sơ đã đáp ứng đầy đủ các điều kiện thì Tòa án mới thụ lý giải quyết theo đúng trình tự tố tụng.

➧ Đối với tranh chấp hành chính, do đặc thù bên bị kiện là cơ quan nhà nước có thẩm quyền nên thực tế việc thu thập tài liệu, chứng cứ của bên khởi kiện gặp nhiều khó khăn so với các vụ án dân sự nên trách nhiệm thực hiện việc này thường thuộc về Tòa án giải quyết vụ án.

➧ Khi giải quyết tranh chấp hành chính, Tòa án có thẩm quyền có nhiệm vụ đưa ra phán quyết về tính hợp pháp (bao gồm cả hình thức và nội dung) của quyết định/hành vi hành chính gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người khởi kiện (một phần/toàn bộ).

➧ Vì người phải thi hành án theo phán quyết của Tòa án có thể là người đã ra quyết định/hành vi hành chính nên quá trình thi hành án đối với vụ án hành chính cũng mang tính đặc trưng hơn so với vụ án dân sự/hình sự.

II. Quy định về thời hiệu khởi kiện hành chính

Căn cứ theo Khoản 2 Điều 116 Luật Tố tụng hành chính, thời hiệu khởi kiện đối với từng trường hợp cụ thể như sau:

• 1 năm kể từ ngày người khởi kiện nhận được/biết được quyết định/hành vi hành chính và quyết định kỷ luật buộc thôi việc;
• 30 ngày kể từ ngày người khởi kiện nhận được quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh;
• Đến trước ngày bầu cử 5 ngày kể từ thời điểm nhận được kết quả giải quyết khiếu nại hoặc khi hết thời hạn giải quyết khiếu nại theo quy định mà không nhận được kết quả của cơ quan lập danh sách cử tri;
• Trường hợp trước khi khởi kiện, đương sự đã thực hiện thủ tục khiếu nại thì thời hiệu khởi kiện là 1 năm kể từ thời điểm nhận/biết được kết quả giải quyết khiếu nại lần đầu/lần hai hoặc thời điểm hết thời hạn giải quyết khiếu nại theo quy định mà người khiếu nại không nhận được kết quả trả lời.

III. Thủ tục khởi kiện vụ án hành chính

1. Quy định về đơn khởi kiện hành chính

Đơn khởi kiện vụ án hành chính phải đảm bảo đầy đủ các nội dung sau đây:

Người khởi kiện có trách nhiệm cung cấp kèm theo đơn khởi kiện là các giấy tờ, tài liệu chứng minh quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm. Trường hợp chưa thể nộp đầy đủ vì lý do khách quan thì phải bổ sung sau đó hoặc đề nghị Tòa án có thẩm quyền thu thập trong quá trình giải quyết vụ án.

>> Có thể bạn quan tâm: Dịch vụ làm đơn khởi kiện hành chính.

2. Quy trình khởi kiện hành chính

• Cá nhân hoặc cơ quan/tổ chức khởi kiện vụ án hành chính phải làm đơn đảm bảo các nội dung theo quy định về đơn khởi kiện vụ án hành chính;
• Đơn khởi kiện phải do cá nhân có đầy đủ năng lực hành vi tố tụng hành chính lập, trong nội dung đơn thì người khởi kiện phải ghi rõ họ tên và địa chỉ đồng thời ký tên/điểm chỉ vào phần cuối đơn;
• Trường hợp người khởi kiện là cá nhân chưa đủ 18 tuổi, bị mất/hạn chế năng lực hành vi dân sự… thì người đại diện hợp pháp của họ làm đơn khởi kiện và phải tuân thủ 2 yêu cầu sau:
  • Nội dung họ tên và địa chỉ trong đơn ghi thông tin của người đại diện;
  • Người đại diện phải ký tên/điểm chỉ vào phần cuối đơn.
• Trường hợp cá nhân có quyền và lợi ích bị xâm phạm trực tiếp không biết chữ, không nhìn được hoặc không thể tự mình làm đơn khởi kiện/ký/điểm chỉ thì có thể nhờ người khác làm thay đơn khởi kiện nhưng phải đáp ứng 2 điều kiện:
  • Có người làm chứng (có đầy đủ năng lực hành vi tố tụng hành chính);
  • Người làm chứng ký xác nhận vào đơn khởi kiện.
• Trường hợp người khởi kiện là cơ quan/tổ chức thì người đại diện hợp pháp của cơ quan/tổ chức đó làm đơn khởi kiện và phải đảm bảo 2 yêu cầu sau:
  • Nội dung tên, địa chỉ của người khởi kiện phải ghi cả thông tin của cơ quan/tổ chức và tên, chức vụ của người đại diện;
  • Người đại diện ký tên và đóng dấu của cơ quan/tổ chức ở phần cuối đơn.

3. Hình thức nộp đơn khởi kiện quyết định hành chính, khởi kiện vụ án hành chính

Người khởi kiện chọn một trong các phương thức sau đây để nộp hồ sơ khởi kiện đến Tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết:

• Nộp trực tiếp; 
• Nộp qua đường bưu điện;
• Nộp qua Cổng thông tin điện từ của Tòa án đó (nếu có).

>> Có thể bạn quan tâm: Mức án phí hành chính - lệ phí Tòa án 2024.

IV. Các câu hỏi về quy định giải quyết tranh chấp hành chính

1. Tranh chấp hành chính là gì?

Tranh chấp hành chính là các tranh chấp pháp lý phát sinh trong quan hệ hành chính nhà nước giữa một bên là cá nhân/tổ chức với bên còn lại là cơ quan hành chính.

>> Xem chi tiết: Tranh chấp hành chính là gì?

2. Thời hiệu khởi kiện vụ án hành chính là bao lâu?

Căn cứ theo Khoản 2 Điều 116 Luật Tố tụng hành chính, thời hiệu khởi kiện đối với từng trường hợp cụ thể như sau:

• 1 năm kể từ ngày người khởi kiện nhận được/biết được quyết định/hành vi hành chính và quyết định kỷ luật buộc thôi việc;
• 30 ngày kể từ ngày người khởi kiện nhận được quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh;
• Đến trước ngày bầu cử 5 ngày kể từ thời điểm nhận được kết quả giải quyết khiếu nại hoặc khi hết thời hạn giải quyết khiếu nại theo quy định mà không nhận được kết quả của cơ quan lập danh sách cử tri;
• Trường hợp trước khi khởi kiện, đương sự đã thực hiện thủ tục khiếu nại thì thời hiệu khởi kiện là 1 năm kể từ thời điểm nhận/biết được kết quả giải quyết khiếu nại lần đầu/lần hai hoặc thời điểm hết thời hạn giải quyết khiếu nại theo quy định mà người khiếu nại không nhận được kết quả trả lời.

>> Xem chi tiết: Quy định về thời hiệu khởi kiện hành chính.

3. Đơn khởi kiện vụ án hành chính phải bao gồm các nội dung chính nào?

Nội dung đơn khởi kiện vụ án hành chính phải đảm bảo đầy đủ các nội dung sau đây:

• Thời gian (ngày, tháng, năm) làm đơn khởi kiện;
• Tòa án có thẩm quyền giải quyết;
• Các thông tin pháp lý của người khởi kiện, người bị kiện và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan bao gồm: tên, địa chỉ, số điện thoại/số fax, email (nếu có);
• Nội dung của đối tượng khởi kiện là quyết định/hành vi hành chính;
• Nội dung của quyết định giải quyết khiếu nại đã thực hiện (nếu có);
• Nội dung người khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết;
• Cam kết của người khởi kiện về việc không thực hiện cùng lúc việc khởi kiện và khiếu nại.

>> Xem chi tiết: Quy định về đơn khởi kiện hành chính.

Luật sư Diễn Trần - Phòng Pháp lý Anpha