Quy định, nguyên tắc tranh tụng trong xét xử được đảm bảo

Tranh tụng là gì? Chi tiết các quy định về tranh tụng (tranh chấp kiện tụng), vai trò của tranh tụng trong xét xử & 5 nguyên tắc tranh tụng trong xét xử tại Tòa án.

I. Tranh tụng là gì?

Tranh tụng là quá trình các bên tham gia tố tụng một vụ án có sử dụng lý lẽ, bằng chứng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước Tòa án. Đây là một yếu tố quan trọng trong tố tụng tư pháp nhằm đảm bảo tính khách quan, công bằng và minh bạch của hệ thống pháp luật.

Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, việc tranh tụng chủ yếu diễn ra trong các vụ án hình sự, vụ án dân sự và vụ án hành chính.

Quá trình tranh tụng thường có sự tham gia của các chủ thể sau: 

1. Thẩm phán;
2. Kiểm sát viên;
3. Luật sư;
4. Các bên liên quan.

Tham khảo:

>> Dịch vụ luật sư tranh tụng;

>> Dịch vụ giải quyết tranh chấp dân sự;

>> Các quy định về tranh chấp hành chính;

>> Phân biệt tố tụng hành chính và tố tụng dân sự.

II. Các quy định pháp luật về tranh tụng trong Tòa án

1. Hệ thống quy định pháp luật

Hệ thống pháp luật Việt Nam có nhiều quy định nhằm đảm bảo tính công bằng và khách quan trong quá trình tranh tụng. Những văn bản pháp lý quan trọng được sử dụng làm căn cứ để điều chỉnh nội dung tranh tụng cụ thể gồm:

2. Vai trò của tranh tụng trong xét xử tại Tòa án

Tranh tụng đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tư pháp, cụ thể:

1. Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia tố tụng trong vụ án;

2. Giúp Tòa án có đầy đủ thông tin để đưa ra phán quyết chính xác, đảm bảo quyền lợi các bên;

3. Tăng cường tính minh bạch và công bằng trong quá trình xét xử.

III. Nguyên tắc tranh tụng trong xét xử được đảm bảo tại Tòa án

Theo quy định tại Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, có 5 nguyên tắc đảm bảo tranh tụng trong xét xử tại Tòa án bao gồm:

➨ Nguyên tắc công khai, minh bạch

Theo quy định của pháp luật, các phiên tòa phải được xét xử công khai, trừ những trường hợp đặc biệt liên quan đến:

• An ninh quốc gia;
• Bảo vệ bí mật đời tư;
• Theo yêu cầu chính đáng của đương sự tham gia tố tụng.

➨ Nguyên tắc bình đẳng giữa các bên

Các bên tham gia tố tụng trong vụ án đều có quyền và nghĩa vụ ngang nhau trong việc đưa ra chứng cứ, trình bày quan điểm và bảo vệ quyền lợi của mình trước Tòa án.

➨ Nguyên tắc đảm bảo quyền bào chữa/bảo vệ

Đương sự/người bị buộc tội có quyền tự bào chữa, bảo vệ quyền lợi của mình hoặc nhờ luật sư bào chữa để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình theo quy định. 

Đối với các vụ án hình sự mà bị can, bị cáo không mời luật sư thì Tòa án có thể chỉ định người bào chữa theo quy định.

➨ Nguyên tắc thẩm phán giữ vai trò trung lập

Thẩm phán có trách nhiệm đảm bảo quá trình xét xử được diễn ra khách quan, không thiên vị bất kỳ bên nào và chỉ đưa ra phán quyết dựa trên chứng cứ hợp pháp.

➨ Nguyên tắc kiểm sát viên giữ vai trò giám sát

Trong quá trình tranh tụng, kiểm sát viên đóng vai trò quan trọng trong việc:

• Giám sát hoạt động xét xử;
• Đảm bảo việc tuân thủ pháp luật trong quá trình tranh tụng;
• Bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân/tổ chức và nhà nước.

Tóm lại, tranh tụng là một yếu tố quan trọng trong hệ thống tư pháp, giúp đảm bảo tính công bằng, minh bạch và quyền lợi của các bên liên quan. Việc tuân thủ các quy định pháp luật và nguyên tắc tranh tụng không chỉ giúp nâng cao chất lượng xét xử mà còn củng cố niềm tin của nhân dân vào công lý.

Bài viết liên quan: 

>> Quy trình kiện tụng (tranh tụng tại Tòa án);

>> Quy trình tố tụng dân sự.

IV. Các câu hỏi liên quan đến quy định pháp luật về tranh tụng

1. Tranh tụng là gì?

Tranh tụng là quá trình các bên tham gia tố tụng một vụ án có sử dụng lý lẽ, bằng chứng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước Tòa án. Đây là một yếu tố quan trọng trong tố tụng tư pháp nhằm đảm bảo tính khách quan, công bằng và minh bạch của hệ thống pháp luật.

2. Vai trò của tranh tụng trong xét xử?

Tranh tụng đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tư pháp, cụ thể:

1. Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia tố tụng trong vụ án;
2. Giúp Tòa án có đầy đủ thông tin để đưa ra phán quyết chính xác, đảm bảo quyền lợi các bên;
3. Tăng cường tính minh bạch và công bằng trong quá trình xét xử.

3. Các nguyên tắc tranh tụng trong xét xử tại Tòa án là gì?

Các nguyên tắc đảm bảo tranh tụng trong Tòa án bao gồm:

• Nguyên tắc công khai, minh bạch;
• Nguyên tắc bình đẳng giữa các bên;
• Nguyên tắc đảm bảo quyền bào chữa/bảo vệ;
• Nguyên tắc thẩm phán giữ vai trò trung lập;
• Nguyên tắc kiểm sát viên giữ vai trò giám sát.

>> Xem chi tiết: Nguyên tắc tranh tụng.

Luật sư Diễn Trần - Phòng Pháp lý Anpha