Tòa chuyên trách là gì? Thủ tục tổ chức Tòa án chuyên trách

Tòa án chuyên trách là gì? Quy định nguyên tắc, thủ tục tổ chức Tòa chuyên trách & nhiệm vụ của Tòa chuyên trách trong hệ thống Tòa án nhân dân Việt Nam.

Tòa án chuyên trách là gì?

Tòa án chuyên trách thuộc hệ thống Tòa án nhân dân (TAND), được tổ chức theo lĩnh vực xét xử chuyên môn hóa để giải quyết từng loại vụ việc nhất định có tính chất pháp lý giống nhau nhằm đảm bảo tính chuyên sâu, hiệu quả trong xét xử.

Bạn cũng có thể hiểu đơn giản Tòa án chuyên trách chính là những “phòng ban chuyên ngành” trong hệ thống của Tòa án, mỗi nơi chỉ xét xử một loại, một nhóm vụ án nhất định nhằm mục đích:

• Nâng cao chuyên môn xét xử;
• Rút ngắn thời gian giải quyết;
• Đảm bảo tính chính xác, hiệu quả trong xét xử;
• Phục vụ người dân tốt hơn thông qua việc phân loại vụ việc rõ ràng.

>> Tìm hiểu thêm: Cơ cấu tổ chức Tòa án nhân dân.

Quy định về tổ chức Tòa chuyên trách - Các Tòa chuyên trách tại Việt Nam

Theo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2024 (sửa đổi bởi Luật Tổ chức Tòa án nhân dân sửa đổi 2025), từ ngày 01/07/2025, hệ thống Tòa án được tổ chức theo 3 cấp từ cao xuống thấp gồm:

• Tòa án nhân dân tối cao;
• Tòa án nhân dân cấp tỉnh (34 tỉnh/thành phố);
• Tòa án nhân dân khu vực (thay thế Tòa án cấp huyện).

Trong đó, các Tòa chuyên trách sẽ được thành lập, tổ chức tại Tòa án nhân dân cấp tỉnh và Tòa án nhân dân khu vực (quy định tại Khoản 1 Điều 5 Thông tư 08/2025/TT-TANDTC), cụ thể:

Ghi chú:

(*) Tại một số Tòa án nhân dân khu vực có tổ chức, thành lập thêm Tòa Phá sản và Tòa Sở hữu trí tuệ theo quyết định của Chánh án TAND tối cao.

Trường hợp xét thấy cần thiết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ra quyết định thành lập Tòa án chuyên trách khác theo đề nghị của Chánh án TAND tối cao.

>> Xem thêm: 34 tỉnh thành sau sáp nhập.

Nhiệm vụ của các Tòa án chuyên trách

Căn cứ theo quy định tại Điều 4 Thông tư 08/2025/TT-TANDTC thì từ ngày 15/08/2025, các Tòa chuyên trách sẽ đảm nhiệm chức năng, nhiệm vụ cụ thể như sau:

➧ Tòa Hình sự

• Giải quyết, xét xử vụ án hình sự;
• Xem xét và ra quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính tại TAND.

Lưu ý:

Tòa Hình sự không giải quyết, xét xử những vụ án hình sự hay xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính thuộc thẩm quyền của Tòa Gia đình và người chưa thành niên.

➧ Tòa Dân sự

Giải quyết và xét xử các vụ án, việc dân sự.

➧ Tòa Kinh tế

• Giải quyết, xét xử những vụ án, việc kinh doanh thương mại;
• Giải quyết các yêu cầu đăng ký phán quyết trọng tài, hủy phán quyết trọng tài vụ việc (trường hợp TAND cấp tỉnh được giao thực hiện nhiệm vụ này).

➧ Tòa Hành chính

Giải quyết và xét xử những vụ án hành chính.

➧ Tòa Gia đình và người chưa thành niên

• Giải quyết những vụ án hình sự mà bị cáo là người chưa đủ 18 tuổi;
• Giải quyết những vụ án hình sự có người bị hại chưa đủ 18 tuổi bị tổn thương nghiêm trọng về tâm lý hoặc cần hỗ trợ về điều kiện sống và học tập do không được sống trong môi trường gia đình lành mạnh như những người dưới 18 tuổi khác;
• Xem xét và ra quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính tại TAND đối với người chưa thành niên;
• Xem xét và quyết định về việc đưa người nghiện ma túy từ 12 - dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc;
• Giải quyết các vụ án, việc hôn nhân gia đình theo Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.

➧ Tòa Lao động

Giải quyết và xét xử những vụ án, việc lao động.

-------

Đối với những Tòa án tổ chức không đủ hoặc không tổ chức Tòa chuyên trách thì việc giải quyết, xét xử vụ việc thuộc các lĩnh vực xét xử chuyên môn được quy định như sau:

• Trường hợp không tổ chức Tòa chuyên trách → Chánh án Tòa án phân công Thẩm phán TAND chuyên trách thực hiện giải quyết, xét xử;
• Trường hợp chỉ tổ chức 1 hoặc 1 số Tòa chuyên trách → Chánh án Tòa án ra quyết định về việc tổ chức công tác xét xử và phân công Thẩm phán TAND giải quyết vụ việc thuộc lĩnh vực xét xử không tổ chức Tòa chuyên trách.

Tham khảo chi tiết:

>> Nhiệm vụ của Tòa chuyên trách cấp tỉnh;

>> Nhiệm vụ của Tòa chuyên trách khu vực.

Trình tự, thủ tục tổ chức Tòa chuyên trách

Căn cứ theo quy định tại Điều 5 Thông tư 08/2025/TT-TANDTC, thủ tục tổ chức Tòa chuyên trách được thực hiện theo trình tự sau đây:

➧ Bước 1. Lập hồ sơ đề nghị tổ chức Tòa chuyên trách

Chánh án TAND cấp tỉnh tổ chức rà soát số lượng vụ án, vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết trên phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ, sau đó tiến hành xây dựng hồ sơ đề nghị tổ chức Tòa chuyên trách tại TAND cấp tỉnh và các TAND khu vực.

➧ Bước 2. Nộp hồ sơ đề nghị tổ chức Tòa chuyên trách

Tòa án nhân dân cấp tỉnh gửi hồ sơ đề nghị tổ chức Tòa chuyên trách cho Tòa án nhân dân tối cao thông qua Vụ Tổ chức - Cán bộ.

➧ Bước 3. Tòa án nhân dân tối cao xem xét hồ sơ và giải quyết

Trong vòng 30 ngày làm việc tính từ ngày nhận hồ sơ đề nghị tổ chức Tòa chuyên trách, Vụ Tổ chức - Cán bộ (thuộc TAND tối cao) phải tiến hành xem xét hồ sơ và giải quyết. 

• Trường hợp hồ sơ đáp ứng đủ điều kiện, Vụ Tổ chức - Cán bộ lập tờ trình trình Chánh án TAND tối cao xem xét và quyết định về việc tổ chức Tòa chuyên án trách;
• Trường hợp Chánh án TAND tối cao quyết định không tổ chức Tòa án chuyên trách tại TAND cấp tỉnh và TAND khu vực, Vụ Tổ chức - Cán bộ thông báo bằng văn bản cho TAND cấp tỉnh.

Nguyên tắc tổ chức Tòa chuyên trách

Theo quy định tại Điều 2 Thông tư 08/2025/TT-TANDTC, việc tổ chức Tòa chuyên trách phải được thực hiện theo các nguyên tắc sau đây:

1. Bảo đảm được tính chuyên sâu và chuyên môn hóa trong việc giải quyết, xét xử theo từng lĩnh vực xét xử, giải quyết của Tòa án;
2. Đảm bảo sự tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu năng, hiệu quả.

Các câu hỏi thường gặp về Tòa án chuyên trách tại Việt Nam

1. Tòa án chuyên trách là gì?

Tòa án chuyên trách hay Tòa chuyên trách thuộc hệ thống TAND, được tổ chức theo lĩnh vực xét xử chuyên môn hóa để giải quyết các loại vụ việc nhất định có tính chất pháp lý giống nhau nhằm đảm bảo tính chuyên sâu, hiệu quả trong xét xử.

2. Tại Việt Nam hiện nay có những Tòa chuyên trách nào?

Hiện nay, Việt Nam tổ chức 6 Tòa chuyên trách gồm: Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Hành chính, Tòa Kinh tế, Tòa Lao động, Tòa Gia đình và người chưa thành niên.

Trường hợp xét thấy cần thiết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ra quyết định thành lập Tòa án chuyên trách khác theo đề nghị của Chánh án TAND tối cao.

>> Xem chi tiết: Quy định về tổ chức Tòa chuyên trách.

3. Tòa án nhân dân tối cao có Tòa chuyên trách không?

Không. TAND tối cao không có các Tòa chuyên trách theo cấu trúc tổ chức của mình mà các Tòa chuyên trách được thành lập, tổ chức ở các cấp TAND cấp tỉnh và TAND khu vực theo quyết định của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

4. Trình tự tổ chức Tòa chuyên trách được quy định như thế nào?

Thủ tục tổ chức Tòa chuyên trách được thực hiện theo trình tự sau đây:

• Bước 1. Chánh án TAND cấp tỉnh lập hồ sơ đề nghị tổ chức Tòa chuyên trách;
• Bước 2. Nộp hồ sơ đề nghị tổ chức Tòa chuyên trách cho TAND tối cao;
• Bước 3. TAND tối cao xem xét hồ sơ và giải quyết.

>> Xem chi tiết: Thủ tục tổ chức Tòa chuyên trách.

5. Nguyên tắc tổ chức Tòa chuyên trách là gì?

Theo quy định, việc tổ chức Tòa chuyên trách phải được thực hiện theo các nguyên tắc sau đây:

1. Bảo đảm được tính chuyên sâu và chuyên môn hóa trong việc giải quyết, xét xử theo từng lĩnh vực xét xử, giải quyết của Tòa án;
2. Đảm bảo sự tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu năng, hiệu quả.

Gọi cho chúng tôi theo số 0984 477 711 (Miền Bắc) - 0903 003 779 (Miền Trung) - 0938 268 123 (Miền Nam) để được hỗ trợ.