Giám đốc thẩm là gì? Tái thẩm là gì? So sánh giám đốc thẩm và tái thẩm: điểm giống và khác giữa thủ tục tái thẩm - giám đốc thẩm theo quy định của pháp luật.
Trong hệ thống tư pháp Việt Nam, tái thẩm và giám đốc thẩm là 2 thủ tục đặc biệt được thực hiện với mục đích xem xét lại bản án hoặc quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.
Tuy nhiên, 2 loại thủ tục này có sự khác biệt rõ ràng về điều kiện, mục đích và quy trình thực hiện. Cùng luật sư của Kế toán Anpha phân tích các điểm giống và khác nhau giữa giám đốc thẩm và tái thẩm theo quy định pháp luật Việt Nam trong bài viết dưới đây.
I. Tái thẩm và giám đốc thẩm là gì?
1. Tái thẩm là gì?
Tái thẩm là thủ tục tố tụng đặc biệt được quy định trong pháp luật Việt Nam nhằm xét lại các bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực pháp luật nhưng lại xuất hiện các tình tiết mới có thể làm thay đổi nội dung vụ án và những tình tiết này chưa được phát hiện trong quá trình xét xử trước đó.
Theo quy định pháp luật tố tụng, tái thẩm là công cụ pháp lý đảm bảo rằng vụ án được xét xử công bằng dựa trên tất cả các thông tin và bằng chứng liên quan. Các tình tiết mới phải là những sự kiện hoặc chứng cứ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến nội dung của phán quyết đã tuyên mà trước đó Tòa án chưa biết hoặc chưa phát hiện ra.
>> Xem thêm: Tố tụng là gì (phân loại, mục đích, nguyên tắc).
2. Giám đốc thẩm là gì?
Căn cứ theo quy định pháp luật, giám đốc thẩm là thủ tục tố tụng đặc biệt nhằm xem xét lại bản án hoặc quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật khi phát hiện có vi phạm nghiêm trọng về quy định của pháp luật trong quá trình xét xử.
Khác với tái thẩm, giám đốc thẩm không yêu cầu phải có tình tiết mới mà chủ yếu tập trung vào việc kiểm tra tính hợp pháp và đúng đắn của bản án hay quyết định đã được tuyên.
1. Điểm giống nhau giữa tái thẩm và giám đốc thẩm
Theo quy định của pháp luật Việt Nam thì tái thẩm và giám đốc thẩm có một số điểm tương đồng như sau:
➧ Xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật
Cả tái thẩm và giám đốc thẩm đều là thủ tục được thực hiện khi bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực pháp luật. Đây là những thủ tục đặc biệt nhằm xem xét lại tính đúng đắn và hợp pháp của phán quyết đã tuyên.
>> Xem thêm: Dịch vụ thay đổi quyền nuôi con sau ly hôn (sau phán quyết của Tòa án).
➧ Không dựa trên yêu cầu trực tiếp của đương sự
Cả 2 thủ tục giám đốc thẩm và tái thẩm đều được thực hiện không dựa trên yêu cầu trực tiếp của đương sự mà căn cứ vào quyết định của những người có thẩm quyền kháng nghị theo quy định pháp luật.
➧ Thẩm quyền xét xử
Thẩm quyền xét xử tái thẩm và giám đốc thẩm thường thuộc về Tòa án nhân dân cấp cao hoặc Tòa án nhân dân tối cao, tùy thuộc vào cấp của bản án, quyết định bị kháng nghị.
➧ Hệ quả pháp lý
Nếu kháng nghị được chấp nhận, Tòa án có thể ra quyết định hủy, sửa hoặc giữ nguyên bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực. Vì vậy, dựa vào kết quả thực hiện mà cả 2 thủ tục đều có thể dẫn đến việc xét xử lại vụ án.
➧ Mục đích bảo đảm quyền lợi hợp pháp và công lý
Thủ tục tái thẩm và giám đốc thẩm đều thực hiện nhằm mục đích bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan và đảm bảo tính công bằng, đúng đắn trong quá trình xét xử.
2. Điểm khác nhau giữa giám đốc thẩm và tái thẩm
Theo quy định pháp luật, thủ tục tái thẩm và giám đốc thẩm có những điểm khác nhau như sau:
➧ Căn cứ kháng nghị
Tái thẩm được tiến hành khi có tình tiết mới quan trọng mà trước đó Tòa án chưa biết và tình tiết này có khả năng làm thay đổi bản chất của vụ án hoặc kết quả xét xử. Các tình tiết này bao gồm:
- Chứng cứ mới được phát hiện mà chưa được xem xét trong quá trình xét xử trước đó;
- Những yếu tố mới xuất hiện sau khi bản án/quyết định đã có hiệu lực, mà nếu được biết trước có thể dẫn đến kết quả xét xử khác.
Giám đốc thẩm - kháng nghị giám đốc thẩm chỉ được tiến hành khi có một trong các căn cứ sau:
- Có vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng: Vi phạm các nguyên tắc cơ bản của quy trình tố tụng hoặc quyền, lợi ích hợp pháp của các bên tham gia tố tụng;
- Có sai lầm trong việc áp dụng pháp luật: Áp dụng sai quy định pháp luật dẫn đến việc giải quyết vụ án không chính xác;
- Có sai lầm trong việc đánh giá chứng cứ: Chứng cứ được thu thập, đánh giá hoặc áp dụng sai dẫn đến kết quả xét xử không chính xác.
➧ Mục đích của tái thẩm và giám đốc thẩm
| Tái thẩm |
Giám đốc thẩm |
| Đảm bảo rằng vụ án được xét xử lại khi có tình tiết mới quan trọng có thể ảnh hưởng đến kết quả xét xử |
Đảm bảo tính hợp pháp và đúng đắn trong việc áp dụng pháp luật, khắc phục những sai lầm nghiêm trọng trong quá trình xét xử |
➧ Thời hạn kháng nghị
| Tái thẩm |
Giám đốc thẩm |
| 1 năm kể từ ngày phát hiện tình tiết mới |
3 năm kể từ ngày bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật, trừ một số trường hợp cụ thể theo quy định |
➧ Mục tiêu đạt được khi tái thẩm, giám đốc thẩm
| Tái thẩm |
Giám đốc thẩm |
| Đánh giá lại bản án hoặc quyết định dựa trên các tình tiết mới, có thể làm thay đổi bản chất vụ án |
Nhằm phát hiện và sửa chữa các sai lầm trong quá trình xét xử trước đó, đồng thời đảm bảo tính đúng đắn, công bằng và hợp pháp của bản án, quyết định đã có hiệu lực |
>> Xem thêm: So sánh tố tụng hành chính và tố tụng dân sự.
III. Câu hỏi liên quan đến giám đốc thẩm và tái thẩm
1. Tái thẩm là gì?
Tái thẩm là thủ tục tố tụng đặc biệt được quy định trong pháp luật Việt Nam nhằm xét lại các bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực pháp luật khi xuất hiện các tình tiết mới có thể làm thay đổi nội dung vụ án, nhưng những tình tiết này chưa được phát hiện trong quá trình xét xử trước đó.
2. Giám đốc thẩm là gì?
Giám đốc thẩm cũng là một thủ tục tố tụng đặc biệt nhằm xem xét lại bản án hoặc quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật khi phát hiện có vi phạm nghiêm trọng về quy định của pháp luật trong quá trình xét xử.
3. Những điểm giống nhau giữa tái thẩm và giám đốc thẩm?
Tái thẩm và giám đốc thẩm có một số điểm tương đồng theo quy định của pháp luật Việt Nam gồm:
- Xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật;
- Không dựa trên yêu cầu trực tiếp của đương sự;
- Thẩm quyền xét xử;
- Hệ quả pháp lý;
- Mục đích bảo đảm quyền lợi hợp pháp và công lý.
>> Tham khảo thêm: Phân biệt tái thẩm và giám đốc thẩm.
4. Căn cứ kháng nghị của thủ tục giám đốc thẩm và tái thẩm?
➧ Tái thẩm: Tiến hành khi có tình tiết mới quan trọng mà trước đây Tòa án chưa biết và tình tiết này có khả năng làm thay đổi bản chất của vụ án hoặc kết quả xét xử. Các tình tiết này bao gồm:
- Chứng cứ mới được phát hiện mà chưa được xem xét trong quá trình xét xử trước đó;
- Những yếu tố mới xuất hiện sau khi bản án/quyết định đã có hiệu lực, mà nếu được biết trước có thể dẫn đến kết quả xét xử khác.
➧ Giám đốc thẩm: Kháng nghị giám đốc thẩm chỉ được tiến hành khi có một trong các căn cứ sau:
- Vi phạm các nguyên tắc cơ bản của quy trình tố tụng hoặc quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia tố tụng;
- Áp dụng sai quy định pháp luật dẫn đến việc giải quyết vụ án không chính xác;
- Chứng cứ được thu thập, đánh giá hoặc áp dụng sai dẫn đến kết quả xét xử không chính xác.
Luật sư Diễn Trần - Phòng Pháp lý Anpha