Chi phí mua hàng là gì? Hạch toán - Phân bổ chi phí mua hàng

Chi phí mua hàng là gì? Cùng Anpha tìm hiểu: các loại chi phí mua hàng, cách hạch toán chi phí mua hàng, các tiêu thức phân bổ chi phí mua hàng (có ví dụ).

I. Chi phí mua hàng là gì? Các loại chi phí mua hàng

Chi phí mua hàng là khi mua hàng có phát sinh các chi phí liên quan trực tiếp đến quá trình thu mua hàng hóa từ lúc mua đến khi hàng về đến doanh nghiệp.

Chi phí mua hàng bao gồm: bảo hiểm hàng hóa, tiền thuê kho, thuê bến bãi, chi phí vận chuyển, bốc xếp, bảo quản trong quá trình mua hàng, các khoản hao hụt tự nhiên trong định mức phát sinh của quá trình thu mua hàng hóa và các chi phí khác liên quan đến việc mua hàng tồn kho.

II. Chi phí mua hàng nhập khẩu và hàng trong nước

1. Chi phí mua hàng đối với hàng hóa trong nước

Chi phí mua hàng đối với hàng hóa trong nước thường phát sinh những chi phí như: vận chuyển, thuê nhân viên mua hàng, bốc dỡ hàng hóa, thuê kho chứa hàng…

Để được ghi nhận là chi phí hợp lý của doanh nghiệp thì cần những điều kiện sau:

• Phải phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp;
• Các chi phí mua hàng phải có hóa đơn, chứng từ theo quy định;
• Các hóa đơn trên 20.000.000 đồng phải thanh toán qua ngân hàng.

2. Chi phí mua hàng nhập khẩu

Chi phí mua hàng đối với hàng nhập khẩu (chi phí mua hàng nhập khẩu) thường phát sinh các chi phí như: phí trước hải quan, phí, lệ phí, thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường (nếu có), phí hàng về kho (vận chuyển, bốc dỡ, kho bãi...).

Điều kiện để ghi nhận là chi phí hợp lý đối với hàng hóa nhập khẩu giống như hàng hóa trong nước, ngoài ra còn có thêm: tờ khai hải quan, giấy nộp tiền.

III. Hạch toán và phân bổ chi phí mua hàng

Toàn bộ chi phí mua hàng sẽ được hạch toán vào giá gốc của hàng hóa mua về. Nếu chi phí mua hàng liên quan đến nhiều mặt hàng thì phải thực hiện phân bổ theo 2 tiêu thức: số lượng hoặc giá trị.

1. Hạch toán chi phí mua hàng

Kế toán hạch toán tài khoản chi phí mua hàng:

Nợ TK 1562: Chi phí mua hàng chưa thuế;

Nợ TK 1331: Thuế GTGT (nếu có);

Có TK 111, 112: Tổng tiền thanh toán.

Ví dụ 1: 

Ngày 01/09/2022, Công ty Anpha mua 10 cái máy vi tính với giá 10.000.000 đồng/cái, thuế suất thuế GTGT 10%, chưa trả tiền người bán. Chi phí vận chuyển về đến công ty chưa thuế là 1.000.000 đồng, thuế GTGT là 10%, thanh toán tiền mặt. Hạch toán nghiệp vụ phát sinh?

➥ Hạch toán nhập kho hàng hóa:

Nợ TK 1561: 10 x 10.000.000 + 1.000.000 = 101.000.000 đồng;

Nợ TK 1331: (101.000.000) x 10% = 10.100.000 đồng;

Có TK 331: 111.100.000 đồng.

2. Phân bổ chi phí mua hàng

➤ Trường hợp 1: Phân bổ theo tiêu thức trị giá hàng mua

Phân bổ chi phí mua hàng theo tiêu thức trị giá hàng mua có độ chính xác cao, nhưng tính toán phức tạp đối với số lượng nhập suất lớn.

Ví dụ 2: 

Công ty Anpha mua:

• Máy tính hiệu Asus: 5 chiếc, giá chưa VAT 12.000.000 đồng (VAT 10%);
• Máy tính hiệu Dell: 5 chiếc, giá chưa VAT 10.000.000 đồng (VAT 10%);
• Giá trị đơn hàng chưa VAT: 110.000.000 đồng;
• Chi phí vận chuyển đến kho công ty Anpha: 1.000.000 chưa VAT (10%);
• Thanh toán theo hình thức chuyển khoản.

Như vậy:

Kế toán thực hiện phân bổ chi phí mua hàng theo tiêu thức giá trị như sau:

➥ Chi phí vận chuyển máy tính hiệu Asus: 

(1.000.000 / 110.000.000) x 60.000.000 = 545.454 đồng;

➥ Chi phí vận chuyển máy tính hiệu Dell: 1.000.000 – 545.454 = 454.546 đồng.

Hạch toán: 

Nợ TK 156 - Asus: 60.000.000 + 545.454 = 60.545.454 đồng;

Nợ TK 156 - Dell: 50.000.000 + 454.546 = 50.454.546 đồng;

Nợ TK 1331: 11.000.000 + 100.000 = 11.100.000 đồng;

Có TK 112: 122.100.000 đồng.

➤ Trường 2: Phân bổ theo tiêu thức số lượng hàng nhập kho

Ví dụ 3: 

Dữ liệu của ví dụ 2, nhưng phân bổ chi phí mua hàng theo tiêu thức số lượng.

Như vậy, kế toán thực hiện phân bổ chi phí mua hàng theo tiêu thức số lượng như sau:

➥ Chi phí vận chuyển máy tính hiệu Asus: (1.000.000 / 10) x 5 = 500.000 đồng;

➥ Chi phí vận chuyển máy tính hiệu Dell: 1.000.000 – 500.000 = 500.000 đồng.

--------

Qua ví dụ 2 và ví dụ 3, chúng ta có thể nhận thấy việc phân bố theo tiêu thức “số lượng” thường mang lại giá trị tính không chính xác bằng tiêu thức phân bổ theo “giá trị”. Tuy nhiên, tùy đặc thù mỗi doanh nghiệp mà có thể chọn tiêu thức phân bổ sao cho phù hợp.

IV. Các câu hỏi thường gặp khi hạch toán và phân bổ chi phí mua hàng

1. Chi phí mua hàng có được hạch toán vào giá gốc hàng nhập kho không?

Lê Thu - Phòng Kế toán Anpha