Mức lương cơ sở, lương tối thiểu vùng - tỷ lệ đóng bảo hiểm

Cách tính mức đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN)? Quy định mức lương cơ sở, lương tối thiểu vùng mới 2024...

I. Quy định mức lương cơ sở, mức lương tối thiểu vùng 2024

1. Quy định mức lương cơ sở năm 2024

Mức lương cơ sở là mức lương làm căn cứ tính lương, phụ cấp và các chế độ khác theo quy định.

1.1. Đối tượng áp dụng mức lương cơ sở mới

• Cán bộ, công chức trong các cơ quan nhà nước;
• Viên chức trong đơn vị sự nghiệp công lập;
• Người làm việc theo hợp đồng lao động tại cơ quan, đơn vị sự nghiệp;
• Người làm việc theo biên chế nhà nước;
• Sĩ quan, quân đội chuyên nghiệp thuộc Quân đội nhân dân và Công an nhân dân;
• Người làm việc trong tổ chức cơ yếu;
• Người làm việc trong tổ chức không chuyên trách ở cấp xã/phường, thôn/tổ dân phố.

1.2. Trường hợp áp dụng mức lương cơ sở

Mức lương cơ sở được áp dụng cho các nhóm đối tượng làm việc tại các cơ quan, đơn vị sự nghiệp nhà nước, những người hưởng lương bằng ngân sách nhà nước. Đồng nghĩa, mức lương cơ sở không áp dụng cho những người làm việc tại doanh nghiệp, tổ chức được thành lập và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp.

Từ mức lương cơ sở và hệ số lương của mỗi công chức, viên chức sẽ tính ra được lương, chế độ hưởng và các phụ cấp trách nhiệm chuyên môn, chức danh (nếu có).

1.3 Tăng lương cơ sở năm 2024

Ngày 21/06/2024, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Kết luận 83-KL/TW của Bộ Chính trị, kết luận chính thức điều chỉnh mức lương cơ sở như sau:

• Tăng 30% lương cơ sở - tức tăng lương cơ sở từ 1.800.000 đồng lên 2.340.000 đồng;
• Thời gian áp dụng: Từ 01/07/2024.

2. Quy định về mức lương tối thiểu vùng năm 2024

Là mức lương thấp nhất mà doanh nghiệp được phép trả người lao động trong điều kiện bình thường, đủ số giờ làm việc trong tháng và hoàn thành công việc được giao. Mức lương tối thiểu được quy định nhằm đảm bảo mức sống tối thiểu cho người lao động.

2.1. Đối tượng áp dụng mức lương tối thiểu vùng

• Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động được lập dựa trên quy định Bộ luật Lao động;
• Doanh nghiệp thành lập và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp;
• Hợp tác xã, hộ kinh doanh, các cá nhân, tổ chức, cơ quan sử dụng, thuê mướn người lao động làm việc theo thỏa thuận;
• Các cá nhân, tổ chức, cơ quan khác có liên quan đến việc triển khai, áp dụng mức lương tối thiểu theo quy định.

2.2. Trường hợp áp dụng mức lương tối thiểu vùng

Từ quy định về đối tượng kể trên bạn có thể thấy, mức lương tối thiểu vùng chỉ áp dụng cho người lao động làm việc tại doanh nghiệp trong nước, nước ngoài và hợp tác xã… mà không áp dụng cho công chức, viên chức, người làm việc trong các cơ quan, đơn vị sự nghiệp nhà nước.

Có 4 mức lương tối thiểu theo vùng kinh tế, doanh nghiệp tại vùng kinh tế nào thì áp dụng mức lương tối thiểu theo vùng đó. Theo đó, mức lương tối thiểu vùng được quy định theo bảng sau.

(Đvt: đồng/tháng)

2.3. Tăng lương tối thiểu vùng 2024

Theo Kết luận 83-KL/TW, Bộ Chính trị cũng đưa ra kết luận về việc cải cách tiền lương, cụ thể là tăng lương tối thiểu vùng. Theo đó, từ ngày 01/07/2024, mức lương tối thiểu vùng sẽ tăng lên 6% so với mức lương tối thiểu vùng 2023 và được áp dụng theo bảng sau:

(Đvt: đồng/tháng)

>> Xem chi tiết: Danh mục địa bàn áp dụng mức lương tối thiểu vùng.

II. Mức lương cơ sở, mức lương tối thiểu vùng qua các năm, mức phạt trả lương thấp hơn mức tối thiểu vùng

1. Quy định mức lương cơ sở qua các năm

Mức lương cơ sở luôn có sự điều chỉnh qua từng năm để phù hợp với sự lạm phát của nền kinh tế nhằm đáp ứng nhu cầu cuộc sống của cán bộ công chức, viên chức, người làm việc theo biên chế nhà nước.

Để đưa ra được sự điều chỉnh mức lương cơ sở, nhà nước sẽ căn cứ vào ngân sách, tình hình kinh tế - xã hội tại thời điểm quyết định điều chỉnh.

➤ Tóm tắt mức lương cơ sở qua các năm

Như vậy:

Từ ngày 01/07/2024 sẽ tăng lương cơ sở 2024 từ 1.800.000 đồng/tháng lên 2.340.000 đồng/tháng.

Tìm hiểu thêm: 

>> Quy định Luật Bảo hiểm xã hội mới nhất;

>> Các điểm mới về chính sách tiền lương 2024 (theo Nghị quyết 27-NQ/TW).

2. Quy định mức lương tối thiểu vùng qua các năm

Tương tự như mức lương cơ sở thì mức lương tối thiểu vùng cũng cần phải có sự điều chỉnh qua các năm nhằm đáp ứng chất lượng cuộc sống của người lao động, phù hợp với khả năng chi trả của doanh nghiệp và sự phát triển kinh tế của đất nước.

➤ Tóm tắt mức lương tối thiểu vùng qua các năm (tính đến thời điểm hiện tại):

3. Mức phạt khi trả lương thấp hơn mức lương tối thiểu vùng

Mức lương tối thiểu vùng là mức lương mà chính phủ quy định nhằm đảm bảo đời sống và quyền lợi cho người lao động, nếu người sử dụng lao động trả lương thấp hơn mức lương tối thiểu vùng sẽ bị phạt theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP. 

Tùy vào số lượng lao động mà người sử dụng lao động vi phạm mà quy định về mức phạt tiền sẽ khác nhau, cụ thể theo bảng sau đây. 

3.1. Đối với cá nhân trả lương cho người lao động vi phạm

3.2. Đối với doanh nghiệp, tổ chức vi phạm

Như vậy:

Bạn có thể thấy, doanh nghiệp và tổ chức sẽ bị phạt gấp đôi so với cá nhân nếu có hành vi vi phạm quy định về trả lương dưới mức tối thiểu vùng.

III. Mức lương đóng BHXH, BHYT, BHTN hàng tháng

1. Mức lương tối thiểu đóng BHXH, BHYT, BHTN

Căn cứ theo Điểm 2.6 Khoản 2 Điều 6 của Quyết định 595/QĐ-BHXH ngày 14/04/2017 và nội dung hướng dẫn tại Mục 3 Công văn 1952/BHXH-TST ngày 28/04/2023, mức lương tối thiểu đóng BHXH, BHYT, BHTN được quy định như sau:

• Nhóm 1 - Đối với người lao động (NLĐ) làm công việc đơn giản, không cần chuyên môn và kỹ thuật, trong điều kiện làm việc bình thường thì mức đóng BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng;
• Nhóm 2 - Đối với NLĐ làm công việc đòi hỏi phải có chuyên môn, kỹ thuật đã qua đào tạo thì mức đóng BHXH, BHYT, BHTN tối thiểu cao hơn mức lương tối thiểu vùng là 7%.

Lưu ý:

Tại thời điểm Nghị định 38/2022/NĐ-CP có hiệu lực, doanh nghiệp không bắt buộc áp dụng quy định mức lương tối thiểu đóng BHXH, BHYT, BHTN đối với người lao động thuộc nhóm 2. Tuy nhiên, những doanh nghiệp đã và đang áp dụng mức đóng cao hơn 7% so với mức lương tối thiểu vùng thì có thể cân nhắc các phương án sau:

• Tiếp tục áp dụng mức đóng cao hơn 7% so với mức lương tối thiểu vùng;
• Chủ động rà soát hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể hoặc các quy định của doanh nghiệp để có thể điều chỉnh và áp dụng mức đóng phù hợp. Nếu các thỏa thuận trong hợp đồng lao động hoặc các văn bản ký kết cùng giá trị có nội dung có lợi hơn cho người lao động so với Nghị định 38/2022/NĐ-CP thì doanh nghiệp vẫn tiếp tục áp dụng làm cơ sở đóng bảo hiểm xã hội.

➤ Bảng mức lương tối thiểu đóng BHXH, BHYT, BHTN theo vùng, yêu cầu công việc khác nhau trong điều kiện làm việc bình thường

(*), (**): Theo Kết luận 83-KL/TW quy định mức lương tối thiểu với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.

2. Mức lương tối đa đóng BHXH, BHYT, BHTN

• Mức lương cao nhất khi tham gia BHXH, BHYT bằng 20 lần mức lương cơ sở:
  • 20 x 1.800.000 = 36.000.000 đồng/tháng (áp dụng từ nay đến hết ngày 30/06/2024);
  • 20 x 2.340.000 = 46.800.000 đồng/tháng (áp dụng từ ngày 01/07/2024);
• Mức lương cao nhất khi tham gia BHTN bằng 20 lần mức lương tối thiểu vùng.

Ví dụ:

Anh A là lao động có trình độ chuyên môn và làm việc trong điều kiện bình thường tại vùng I, mức lương tối thiểu vùng áp dụng để tính mức tối đa tham gia BHTN cho anh A là:

• 20 x 4.680.000 = 93.600.000 đồng/tháng (xét trong khoảng thời gian từ nay đến ngày 30/06/2024);
• 20 x 4.960.800 = 99.216.000 đồng/tháng (xét trong khoảng thời gian từ ngày 01/07/2024).

Lưu ý:

Mức lương tối thiểu vùng để tính mức đóng tối đa của BHTN không bao gồm 7% mức cao hơn của lao động có trình độ.

3. Mức lương đóng BHXH, BHYT, BHTN trường hợp người lao động ký hợp đồng chính thức nhiều nơi

Khác với lao động chỉ ký hợp đồng lao động tại 1 nơi và đóng các loại bảo hiểm theo 1 mức lương duy nhất thì với lao động ký hợp đồng tại nhiều nơi có sự khác biệt như sau:

• Đối với BHXH: gồm ốm đau, thai sản, hưu trí, tử tuất, bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp:
  • Bảo hiểm ốm đau thai sản và hưu trí tử tuất: Đóng bảo hiểm tại nơi đầu tiên ký HĐLĐ;
  • Bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp: Đóng bảo hiểm tại tất cả các nơi có ký HĐLĐ từ 1 tháng trở lên.
• Đối với BHYT: Đóng BHYT tại nơi có mức đóng cao nhất;
• Đối với BHTN: Tương tự như bảo hiểm ốm đau thai sản và hưu trí tử tuất, người lao động ký hợp đồng lao động nhiều nơi thì đóng BHTN tại nơi ký hợp đồng đầu tiên.

IV. Mức đóng BHXH, BHYT, BHTN qua các năm đối với doanh nghiệp & người lao động 

1. Đối với lao động Việt Nam

➤ Tỷ lệ đóng bảo hiểm từ năm 2018 đến nay

2. Đối với lao động người nước ngoài có ký hợp đồng chính thức với doanh nghiệp tại Việt Nam

➤ Tỷ lệ đóng bảo hiểm từ ngày 01/12/2018 đến ngày 31/12/2021

➤ Tỷ lệ đóng bảo hiểm từ ngày 01/01/2022

3. Hỗ trợ giảm mức đóng bảo hiểm

Do tình hình diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, các doanh nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề nên chính phủ đã ban hành 2 nghị quyết hỗ trợ cụ thể:

• Nghị quyết số 68/NQ-CP ban hành ngày 01/07/2021 hỗ trợ giảm mức đóng bảo hiểm TNLD-BNN xuống còn 0% từ ngày 01/07/2021 đến hết ngày 30/06/2022;
• Nghị quyết số 116/NQ-CP ban hành ngày 24/09/2021 hỗ trợ giảm mức đóng bảo hiểm thất nghiệp xuống còn 0% từ ngày 01/10/2021 đến hết ngày 30/09/2022 đối với các doanh nghiệp đang tham gia bảo hiểm thất nghiệp tại ngày 30/09/2022;

Đối tượng áp dụng hỗ trợ giảm mức đóng bảo hiểm: các đơn vị sử dụng lao động ngoại trừ các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân, đơn vị sự nghiệp công lập;

Nếu doanh nghiệp thuộc đối tượng được hỗ trợ, doanh nghiệp trừ đi các khoản bảo hiểm tương ứng trong khoảng thời gian tương ứng.

V. Mức phạt không đóng BHXH, BHYT, BHTN 

• Nếu công ty thuộc đối tượng bắt buộc tham gia bảo hiểm mà không tham gia bảo hiểm bắt buộc cho toàn bộ nhân viên công ty, công ty có thể bị phạt tiền từ 18% đến 20% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm bắt buộc, tối đa là 75.000.000 đồng;
• Nếu công ty trốn đóng bảo hiểm bắt buộc, mức phạt sẽ từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng;
• Ngoài mức phạt nêu trên, công ty sẽ phải nộp bổ sung các khoản bảo hiểm còn thiếu và lãi suất chậm nộp phát sinh;
• Nếu số tiền tới mức truy cứu trách nhiệm hình sự, công ty có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

VI. Mức đóng kinh phí công đoàn của doanh nghiệp

Mức đóng kinh phí công đoàn hàng tháng là 2% quỹ tiền lương công ty đóng BHXH cho người lao động.

Ví dụ:

Công ty đóng bảo hiểm xã hội cho 5 lao động với mức lương đóng bảo hiểm xã hội cho mỗi lao động là 6.000.000 đồng/nhân viên. Như vậy, quỹ lương đóng bảo hiểm xã hội là 30.000.000 đồng. Mức kinh phí công đoàn phải nộp là 600.000 đồng/tháng.

Tham khảo thêm: 

>> Cách tính mức đóng kinh phí công đoàn;

>> Phân biệt kinh phí công đoàn và đoàn phí công đoàn.

VII. Một số câu hỏi thường gặp về mức lương và tỷ lệ đóng bảo hiểm

1. Nghỉ thai sản trên 14 ngày/tháng có đóng BHXH?

Trong thời gian nghỉ thai sản trên 14 ngày/tháng thì cả người sử dụng lao động và người lao động không phải đóng BHXH. Tuy nhiên, người lao động vẫn được tính thời gian nghỉ thai sản vào quá trình đóng BHXH, vẫn được hưởng các quyền lợi như đang đóng BHXH. Trong thời gian nghỉ thai sản, người lao động được cơ quan BHXH đóng BHYT để đảm bảo quyền lợi khi khám, chữa bệnh.

2. Mức lương cơ bản là gì? Mức lương cơ bản khác gì mức lương cơ sở, mức lương tối thiểu vùng?

➤ Đối với cán bộ công chức, viên chức: 

• Mức lương cơ bản = Mức lương cơ sở x Hệ số lương;
• Hệ số lương: Đối với mỗi cán bộ công chức, viên chức sẽ có 1 hệ số lương khác nhau do phụ thuộc vào đặc điểm vị trí công tác, thâm niên…

➤ Đối với lao động trong các doanh nghiệp:

• Mức lương cơ bản là mức lương mà người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận với nhau, nhưng không được thấp hơn mức lương tối thiểu vùng.

Như vậy, mức lương cơ bản khác với mức lương cơ sở và mức lương tối thiểu vùng nhưng lại liên quan nhau. Nói cách khác, mức lương cơ bản được tính và đưa ra dựa trên mức lương cơ sở, mức lương tối thiểu vùng.

3. NLĐ có bị xử phạt nếu thỏa thuận với người sử dụng lao động không tham gia bảo hiểm bắt buộc? 

Theo Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, người lao động sẽ bị phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng nếu có hành vi thỏa thuận với người sử dụng lao động không tham gia bảo hiểm bắt buộc hay tham gia không đúng đối tượng, không đúng mức theo quy định. Ngoài ra, doanh nghiệp còn có thể bị phạt theo các mức phạt về việc trốn không tham gia BHXH, BHYT, BHTN.

Nguyễn Oanh & Huyền Linh - Phòng Kế toán Anpha